حمل و نقل کالای خطرناک

حمل و نقل کالای خطرناک

مبحث کالای خطرناک و روش‌های حمل آن یکی از مهمترین مباحث در صنعت حمل و نقل بین‌المللی است و هر تجار و بازرگانی لازم است با آن آشنا باشد. با توجه به اهمیت کالاهای خطرناک در این مقاله به جزئیات این کالاها پرداخته شده است.
در صورتی که شناختی از این کالاها و انواع آن‌ها همچنین شرایط حمل و نقل ندارید تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

کالای خطرناک چیست؟

کالاهای خطرناک در حمل‌ونقل بین‌المللی نیز همانند حمل‌ونقل داخلی به کالاهایی اشاره دارند که به دلیل ویژگی‌های خاص خود می‌توانند در حین حمل‌ونقل بین کشورها خطراتی را ایجاد کنند. این کالاها نیازمند رعایت مقررات و استانداردهای خاصی در زمینه بسته‌بندی، برچسب‌گذاری، اوراق همراه و مدارک مربوطه هستند.

از جهت دیگر، دسته‌بندی کالاهای خطرناک در حمل‌ونقل بین‌المللی بر اساس سازمان ملل متحد (UN) و بر اساس کد بین‌المللی حمل‌ونقل کالاهای خطرناک (UNDG) ثبت شده است. این کد به‌عنوان «کد UN» شناخته می‌شود و به هر کالای خطرناک یک شماره تخصیص می‌دهد که بر اساس خطرات احتمالی آن کالا نحوه بسته‌بندی، نقل‌وانتقال آن و اقدامات ایمنی مرتبط تعیین می‌شود.

لازم به ذکر است، کالاهای خطرناک در حمل‌ونقل بین‌المللی شامل: مواد شیمیایی سمی، مواد رادیواکتیو، مواد منفجره، مواد زائد، مواد آتش‌نشانی، گازهای فشرده، مواد نفتی قابل‌اشتعال و مواد بیولوژیکی خطرناک هستند.

 

 

مقررات حمل کالای خطرناک

این کالاها باید مطابق با ضوابط و مقررات بین‌المللی مربوطه بسته‌بندی و حمل شوند تا از رخداد حوادث و آسیب به افراد و محیط‌زیست جلوگیری شود. حمل کالای خطرناک مستلزم رعایت نکاتی است و بایستی توسط شرکت‌های حمل‌کننده دارای مجوز انجام شود. به همین خاطر برگه اطلاعات ایمنی (MSDS) برای چنین شرایطی تهیه شده است تا از بروز مشکلات ایمنی جلوگیری کند.

انواع کالاهای خطرناک

کالاهای خطرناک بر اساس کد UN (کد بین‌المللی حمل و نقل کالاهای خطرناک) به ۹ کلاس‌ مختلف تقسیم می‌شوند. کد UN شامل چهار رقم است که هر رقم به معنای خاصی است. در زیر، به انواع کلاس‌ کالاهای خطرناک بر اساس کد UN اشاره می‌کنیم:

کلاس۱: مواد منفجره (EXPLOSIVES)

مواد منفجره به مواد جامد و مایعی گفته می‌شود که قادر هستند از طریق واکنش‌های شیمیایی با تولید گاز، دما، سرعت و فشار، به محیط آسیب وارد کنند. پست بین‌المللی، قوانین سخت گیرانه‌ای برای حمل و نقل این دسته از کالاها در نظر گرفته است.

 

کلاس۲: گازها (Gasses)

حمل انواع گاز از قبیل گازهای قابل اشتعال، غیر قابل اشتعال، غیر سمی و سمی یا خورنده

کلاس۳: مایعات قابل اشتعال (Flammable liquids)

شامل هر مایع قابل اشتعالی است که نقطه اشتعال بخارهای آن ۶۰ درجه سانتی گراد یا کمتر باشد.
این مواد، به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱-مایعات آتش زا ( مانند بنزین )
۲-مایعات قابل احتراق ( مانند گازوئیل )

کلاس۴: جامدات اشتعال زا (Flammable solids)

این جامدات، موادی هستند که به راحتی باعث آتش سوزی می‌شوند. کبریت، گوگرد، نیرونفتالین از جمله این مواد هستند.

کلاس۵: اکسید کننده‌ها و پراکسیدهای آلی (Organic oxidants and peroxides)

اکسید کننده‌ها موادی هستند که به راحتی از خود اکسیژن آزاد می‌کنند و کمک به آسان آتش گرفتن سایر مواد می‌کنند.
پراکسیدهای آلی نیز موادی جامد یا مایع هستند که با شعله خارجی مشتعل به راحتی می‌سوزند.

کلاس۶: مواد سمی و عفونی (Toxic and infectious substances)

برخی از گازها از نظر شیمیایی یا فیزیولوژیک خنثی (بی اثر) هستند و با وجود اینکه غیر سمی هستند مقدار زیاد آنها می‌تواند باعث خفگی شود. بسیاری از گازهای این کلاس در تراکم پایین تاثیر مخرب دارند و ممکن است در مجاورت آتش بسیار سمی شوند. از ویژگی‌های این دسته می‌توان به آتش‌زا بودن، سوزاننده و مسموم‌کننده اشاره کرد.

کلاس۷: رادیواکتیو (Radioactive material)

رادیواکتیو، به موادی گفته می‌شود که از خود اشعه‌های آلفا، بتا و گاما تولید می‌نمایند. به دلیل خطرناک بودن این مواد، پست بین‌المللی در تمامی مراحل مربوط به حمل و انبارداری آنها، از برچسب‌های مخصوص استفاده می‌نماید.

کلاس۸: مواد خورنده‌ها (Corrosive Material-RCM)

خورنده‌ها در اثر نشت و تماس با سایر مواد باعث صدمه به سایر کالاها و حتی وسایل حمل می‌شوند. این مواد در صورت تماس با بافت‌های زنده از طریق فعل و انفعالات شیمیایی به آنها آسیب می‌رسانند. همچنین، تماس پوستی، بلعیدن یا استنشاق بخار این گونه مواد باعث ایجاد مسمومیت می‌شود. معمولا برخی از آن‌ها قادرند از طریق پوست به داخل بدن نفوذ کنند. از سوی دیگر، در مجاورت آب یا سایر مواد آلی مانند چوب، کاغذ، فیبر تولید گرما می‌کنند.

کلاس۹: سایر کالاهای خطرناک (RMD)

شامل مواردی است که در حمل و نقل بین‌المللی خطرناک هستند و در کالاهای ذکر شده در هشت کلاس بالا قرار ندارند. مانند یخ خشک، باتری، دانه‌های پلیمری و غیره است.

کالاهای خطرناکی وجود دارند که به دلیل خطرات بسیار بالا یا ریسک‌های بالا ممنوع یا محدود شده‌اند، به خصوص در حمل و نقل بین المللی. این کالاها ممکن است به دلیل خطر احتمالی برای افراد، محیط زیست، اموال و عوامل دیگر، تحت مقررات و محدودیت‌های سخت تری قرار گیرند. ممنوعیت حمل و نقل این کالاها از طریق قوانین و مقررات ملی و بین‌المللی اعمال می شود.

همچنین، این کالای خطرناک ممنوعه حمل هوایی آنها به طور کلی ممنوع است. مهمات و مواد منفجره از جمله کالاهایی هستند که در دسته کالاهای خطرناک ممنوعه قرار می‌گیرند. در حمل و نقل بین المللی هوایی برای جلوگیری از پذیرش چنین کالاهایی همواره مراقبت‌های خاصی وجود دارد.

 

کد کالای خطرناک

کلاس‌ها و بخش‌های کالاهای خطرناک

مقررات یاتا، کالاهای خطرناک را بر اساس نوع خطرشان به ۹ کلاس (Class) تقسیم می‌کند. در برخی موارد این کلاس‌ها به بخش‌های جزئی‌تری (Division) هم تقسیم می‌شوند تا خطر خاصی را در درون یک کلاس نشان دهند. در این موارد تنها به بخش اشاره می‌شود نه کلاس.

کلاس‌ها با شماره‌های تک رقمی نشان داده می‌شوند، مثلا کلاس ۷. اما بخش‌ها را با شماره‌های دو رقمی نشان می‌دهند. رقم اول نشان دهنده کلاس و رقم دوم نشان دهنده بخش می‌باشد. مثلاً اکسید کننده‌ها در کلاس ۵ بخش یک قرار می‌گیرند و اینگونه به آنها اشاره می‌شود: ۵.۱

نکته مهم: ترتیب شماره‌گذاری کلاس‌ها و بخش‌ها تنها برای تسهیل در نام‌گذاری است و بیانگر میزان خطر نیست. بدین معنا که کلاس ۱ لزوماً از کلاس ۲ و یا ۳ و غیره خطرناک‌تر نیست.

فهرست کامل کلاس‌ها و بخش‌های کالاهای خطرناک

هر کلاس یا بخش ویژگی‌هایی دارد که مشخص می‌کند آیا یک کالا یا ماده به آن تعلق دارد یا خیر. این ویژگی‌ها از نظر فنی به تفصیل بیان شده‌اند و قرار دادن یک کالا در یک کلاس خاص، نیازمند داشتن دانش تخصصی درباره این ویژگی‌هاست. به هر کلاس یا بخش کد سه حرفی Cargo-IMP (Interline Message Procedures) تعلق می‌گیرد تا شناسایی کالاهای خطرناک، در مدارک گوناگون پروازی مانند مانیفست بار، بارهای ویژه و فرم اطلاع به خلبان (Notoc) تسهیل گردد.

 

۱) مواد منفجره ( Explosives)

این کالا ها یا مواد منفجره در حالت عادی برای حمل هوایی ممنوع هستند. مثل: تی‌ان‌تی، دینامیت یا بمب، موشک، مواد آتش‌بازی، باروت.

کالاها یا موادی که خطر انفجار انبوه دارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند: TNT و بعضی از مین‌ها و مهمات و سلاح‌های جنگی

کالاها یا موادی که خطر پرتاب شوندگی دارند، اما خطر انفجار انبوه ندارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند: بعضی از مین‌ها و مهمات و سلاح‌های جنگی

کالاها یا موادی که خطر آتش گرفتن داشته، خطر ترکیدن و پرتاب شوندگی کمی دارند، اما خطر انفجار انبوه ندارند.
Cargo-IMP Code: REX, RCX, RGX
مانند: نیتروسلولز و بعضی از مهمات مشقی

کالاها یا موادی که خطر قابل توجهی از خود نشان نمی‌دهند.
Cargo-IMP Code: REX, RXB, RXC, RXD, REX, RXG, RXS
مانند: برخی از مهمات مشقی

کالاها یا موادی که خطر عمده‌ای از خود نشان نمی‌دهند. اثرات ناشی از فعال شدن انفاقی به داخل بسته محدود می‌شود.
Cargo-IMP Code: RXS
مانند: مهمات سلاح‌های کمری، مهمات هشدار دهنده، فتیله‌های ایمنی، برخی از فشفشه‌ها و غیره

کالاها یا موادی که حساسیت بسیار کمی دارند، اما خطر انفجار انبوه دارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند: بسیاری از مین‌ها و مهمات سلاح‌های جنگی.

کالاها یا موادی که حساسیت بسیار کمی دارند، اما خطر انفجار انبوه ندارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند: بسیاری از مین‌ها و مهمات سلاح‌های جنگی.

۲) گازها (Gases)

گازهایی که وقتی با هوا به نسبت معینی مخلوط می‌شوند، ترکیبی قابل اشتعال تولید می‌کنند.
Cargo-IMP Code: RFG
مانند: بوتان، هیدروژن، پروپان، استیلن، گاز فندک.

هر گاز غیر قابل اشتعال-غیر سمی یا گازهای سرد مایع شده.
Cargo-IMP Code: RNG, RCL
مانند: دی اکسید کربن، نئون، آتش خاموش‌کن، هلیوم، یا نیتروژن مایع.

گازهایی که سمی یا خورنده بوده و سلامتی انسان را به خطر می‌اندازند.
Cargo-IMP Code: RPG
مانند: اسپره‌های سمی خفیف، گاز اشک‌آور (بیشتر گازهای سمی برای حمل هوایی ممنوع هستند)

 

۳) مایعات قابل اشتعال ( Flammable Liquids)

مایعات قابل اشتعال
هر مایعی که نقطه اشتعال بخارات آن در آزمایش (CLOSED-UP) 60 درجه سانتیگراد یا کمتر باشد.
Cargo-IMP Code: RFL
مانند: الکل‌ها، رنگ‌های قابل اشتعال، و بعضی از برچسب‌ها.

۴) جامدات قابل اشتعال (Flammable Solids)

هر ماده جامدی که به آسانی آتش می‌گیرد یا ممکن است به واسطه اصطکاک ایجاد آتش‌سوزی کند.
Cargo-IMP Code: RFS
مانند: کبریت، گوگرد، سلولوئید، نیرونفتالین

این مواد خود به خود گرم می‌شوند یا در تماس با هوا گرم شده و ممکن است آتش بگیرند.
Cargo-IMP Code: RFS
مانند: فسفر زرد یا سفید، منیزیم دیاماند

موادی که در واکنش با آب ممکن است خود به خود آتش بگیرند یا گازهای قابل اشتعال از خود ساطع کنند.
Cargo-IMP Code: RFW
مانند: کاربید کلسیم، سدیم، پتاسیم

 

۵) مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی( Oxidizing Substances and Organic Peroxides)

موادی که به راحتی از خود اکسیژن آزاد می‌کنند و به آتش گرفتن آسان سایر مواد کمک می‌کنند.
Cargo-IMP Code: ROX
مانند: کود نیترات آمونیوم، کلرات کلسیم، سفید کننده‌ها

ماده‌ای آلی (جامد یا مایع) که به سادگی با شعله خارجی مشتعل می‌سوزند و بعد با شتاب به سوختن ادامه می‌دهد. برخی از مواد این بخش به شکلی خطرناک با یکدیگر واکنش می‌دهند.
Cargo-IMP Code: ROP
مانند: هیدروپراکساید ترت-بوتیل، سفت کننده‌های کیت‌های تعمیر فایبر گلاس

۶) مواد سمی و مواد عفونی (Toxic & Infectious Substances)

مایعات یا جامداتی که در صورت استنشاق، خوردن، یا تماس با پوست می‌توانند خطر ناک باشند.
Cargo-IMP Code: ROP
مانند: آرسنیک، نیکوتین، سیانید، آفت‌کش‌ها، استرکنین

موادی که در حالت عادی حاوی عوامل بیماری‌زا هستند و در انسان و حیوان باعث ایجاد بیماری می‌شوند.
نکته: مواد عفونی به دو طبقه (Category) تقسیم می‌شوند.
نوع A: مواد عفونی که خطر مرگ دارند.
نوع B: موادعفونی که تنها خطر بیماری دارند.
Cargo-IMP Code: RIS
مانند: ویروس‌ها و باکتری‌هایی نظیر ایدز و هاری. برخی نمونه‌های آزمایشگاهی، برخی محصولات بیولوژیکی، و زباله‌های آزمایشگاهی و بیمارستانی

۷) مواد رادیو اکتیو ( Radioactive Material)

مواد رادیو اکتیو سفید I
مواد رادیو اکتیو با میزان تشعشع پایین در سطح بسته‌بندی، شاخص حمل صفر تعریف شده است.(TI = 0)
Cargo-IMP Code: RRW

 

مواد رادیو اکتیو زردII
میزان تشعشع بیش از گروه I بوده و شاخص حمل آن بین ۰.۱ و ۱ تعریف شده است.
Cargo-IMP Code: RRY

مواد رادیو اکتیو زرد III
میزان تشعشع بیش از گروه Iبوده و شاخص حمل آن بین ۱ و ۱۰ تعریف شده است.
Cargo-IMP Code: RRY

مواد رادیو اکتیو قابل شکافت، شاخص ایمنی بحرانی
برچسب‌های شاخص ایمنی بحرانی باید علاوه بر برچسب‌های مناسب دیگر رادیو اکتیو استفاده شوند. تا در انباشتن بسته‌ها یا OVERPACK که مواد قابل شکافت دارند محدودیت ایمنی رعایت شود.
مانند: اورانیوم۲۳۳ و ۲۳۵، پلوتونیوم ۲۳۹ و ۲۴۱.

۸) مواد خورنده (Corrosive)

مواد خورنده
مایع یا جامدی که در اثر تماس با بافت زنده باعث آسیب جدی می‌شود و یا در صورت سرایت به سایر کااها یا ابزار حمل و نقل بطور اساسی به آنها صدمه می‌زند یا به کلی آنها را از بین می‌برد.
مانند: اسید باتری، جیوه، اسید سولفوریک

۹) مواد و کالاهای خطرناک متفرقه، شامل موادی که خطر زیست-محیطی دارند.

( Miscellaneous Dangerous Substances and Articles, Including Environmentally hazardous Substances)

 

کالاهای خطرناک دریایی

اقدامات پیشگیرانه ایمنی در حمل کالاهای خطرناک دریایی

کلاس کالاهای خطرناک با توجه به مشخصات، ویژگی ها و ماهیت خاص هر کالا مشخص می شود. همان طور که عنوان شد بی توجهی به گروه مواد خطرناک ممکن است برای انسان و محیط زیست خطرات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. به همین دلیل حمل این نوع کالاها از جمله مواد اشتعال زا، اکسید کننده ها، مواد منفجره، مواد پرتوزا و غیره قوانین خاص خود را دارا می باشد.

نحوه حمل کالاهای خطرناک دریایی بسیار مهم و حساس است. اصول ایمنی مربوط به کالاهای خطرناک از مرحله تولید تا بسته بندی و انبار، تا حمل و نقل و… باید مورد توجه قرار بگیرد.

در حمل و نقل دریایی گروه مواد خطرناک، علاوه بر رعایت قوانین و ضوابط عمومی حمل و نقل، مقررات خاص دیگری نیز تدوین شده است که باید مورد توجه شرکت های حمل و نقل و صاحبین کالا قرار بگیرد.

همچنین برای جلوگیری از سوانح مختلف، تهدید محیط زیست و خسارت های جانی و مالی باید با روش های مختلف مانند آموزش، مدیریت بحران در هنگام بروز سانحه و غیره میزان ریسک حمل کالاهای خطرناک دریایی را به حداقل ممکن کاهش داد.

برخی از اقدامات پیشگیرانه ایمنی برای جلوگیری از خطرات حمل و نقل کالاهای خطرناک در حمل دریایی عبارتند از:
– آموزش افراد و پرسنل مرتبط با تمام امور حمل و نقل از جمله انتقال و جابجایی، تخلیه، نگهداری انبار و غیره
– برنامه ریزی و دقت در پذیرش کالای خطرناک
– برچسب گذاری بر روی کالاهای خطرناک
– چیدمان اصولی کانتینر های حاوی کالای خطرناک بر طبق ضوابط و دستورالعمل های اعلام شده

طبقه بندی کالاهای خطرناک از سوی سازمان ملل

سازمان ملل در قوانین و آیین نامه های مشخص و مدون، سیستم طبقه بندی کالاهای خطرناک را طبق مقرراتی خاص مشخص کرده است.
بر این اساس کلاس کالاهای خطرناک بر اساس سطح و نوع خطر هر کالا مشخص می شود. در این دسته‌بندی نه طبقه بین المللی یا کلاس کالاهای خطرناک عبارتند از:
دسته اول: مواد منفجره ( Explosives)
دسته دوم: گازهای قابل اشتعال، گاز های غیر قابل اشتعال و گازهای سمی (Gases)
دسته سوم: مایعات قابل اشتعال ( Flammable Liquids)
دسته چهارم: جامدات خودسوز، جامدات قابل اشتعال و جامداتی که در صورت مواجهه با رطوبت خطر زا هستند. (Flammable Solids)
دسته پنجم: مواد قابل اکسیداسیون ( Oxidizing Substances and Organic Peroxides)
دسته ششم: مواد سمی و مواد عفونی (Toxic & Infectious Substances)
دسته هفتم: مواد رادیو اکتیو ( Radioactive Material)
دسته هشتم: کالاهای خورنده (Corrosive)
دسته نهم: سایر کالاهای خطرناک و موادی که در گروه های هشتگانه قرار نمی گیرد.
سازمان بین الملل برای حمل هر کدام از موارد ذکر شده در طبقه بندی کالاهای خطرناک، مقررات بین المللی خاصی را وضع کرده است که لزوم رعایت کامل آن ضروری است.

شرکت آریا دریا ارائه دهنده انواع خدمات حمل دریایی ، حمل کانتینری و حمل گروپاژ و فله است. جهت دریافت مشاوره و استعلام هزینه حمل دریایی از طریق شماره‌های درج شده در سایت با کارشناسان مجموعه در تماس باشید.

مقررات حمل کالاهای خطرناک در شرکت سازمان بین المللی دریایی (IMO)

سازمان ملل در سال ۱۹۵۶ میلادی طی ایجاد کمیته ای، کارشناسان خود را موظف کرد تا فهرستی از کالاهای خطرناک همراه با اسناد و مدارک لازم را تهیه کنند. در ادامه بر اساس این فهرست، در سازمان بین المللی دریایی که به نمایندگی سازمان ملل تشکیل شده بود مقررات حمل کالای خطرناک از مسیرهای دریایی تدوین شد و به مرحله اجرا درآمد.

تمام دستورالعمل ها و مقررات در کتابی به نام (Orange Book) که هر دو سال یکبار تجدید نظر می شود گرد آوری شده است. بنابراین تمام توصیه ها در دستورالعمل های سازمان ملل به صورت کد یا راهنمای جامع کالای خطرناک (IMDG) که معرف کالای خطرناک در حمل دریایی است منتشر شده است.

سازمان بین المللی دریانوردی IMO به عنوان فهرستی مفصل از کالاهای خطرناک و ضوابط حمل دریایی، در حال حاضر در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این فرایند ایمن سازی مسیرهای دریایی و حفظ محیط زیست و مراقبت از جان انسان ها در دریا می باشد.

محتوای مقررات حمل دریایی کالاهای خطرناک، شامل اصولی چون رده کالای خطرناک، ملزومات بسته بندی کالا ها، روش های انجام آزمایش، نصب پلاکارت برای کالای خطرناک، علامت گذاری و برچسب گذاری و غیره می باشد. البته این مقررات موضوعی جدا از سیاست ها و خط مشی های اجرایی هر کشور است.
در واقع دولت و مقامات ذیربط در هر کشور موظف است تا نسبت به اجرای سیاست‌های کلی حمل کالاهای خطرناک در کشور خود مقرراتی را تدوین و تنظیم کند.
قوانین و ضوابط کنوانسیون (IMDG) یا مقررات حمل کالای خطرناک از مسیر دریا لازم الاجرا می باشد و تخلف از هرکدام از ضوابط آن جرایم بسیار سنگینی را به همراه دارد.

کالاهایی که در لیست MDI نامی از آن برده نشده است اما جزء کالاهای خطرناک به شمار می رود باید با علامت اختصاری NOS مشخص شود. چرا که با قید شرح درست و مشخصات فنی کالای خطرناک، حمل آن با دقت بیشتری انجام می شود.

از طرفی در صورت بروز هر نوع مشکل یا مسئله مانند نشت، شکستگی، ریزش یا غیره اقدامات لازم برای پیشگیری از بروز سانحه انجام می شود.

وظایف شرکت های حمل و نقل دریایی در ایمنی حمل کالای خطرناک

یکی از مهم‌ترین وظایف شرکت های حمل و نقل دریایی علاوه بر رعایت قانون و مقررات بین المللی حمل و نقل، ایجاد ایمنی برای انتقال گروه مواد خطرناک در مراحل مختلف جابجایی می باشد.
مراجع دریایی و شرکت های حمل و نقل دریایی موظفند بر اساس طبقه بندی کالاهای خطرناک کارشناسی درستی از نوع مواد داشته باشند و بازرسی و اقدامات کنترلی لازم را به عنوان کشور صاحب بندر، برای ارزیابی مواد انجام دهند.

همچنین در زمینه نوع مواد و تجهیزات اتصالات و غیره اقدامات لازم را برای اطلاع رسانی به IMO انجام دهند. سیستم های لوله کشی و پمپاژ مورد آزمایش و تایید قرار بگیرد و ارزیابی درستی از میزان پسماند انجام شود و…

شرکت آریا دریا ارائه دهنده انواع خدمات حمل دریایی و کرایه کشتی، حمل کانتینری و حمل ترکیبی می‌باشد برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره حمل محموله‌های تجاری خود از طریق شماره های درج شده در سایت با کارشناسان مجموعه آریا دریا تماس حاصل فرمایید.

 

کالاهای خطرناک در هواپیما

حمل هوایی کالاهای خطرناک برای چه کالاهایی قابل‌پذیرش است؟
این دسته از کالاهای خطرناک، با رعایت شرایطی خاص در بسته‌بندی و حمل می‌توانند به‌صورت کارگو ارسال شوند. این دسته از کالاهای خطرناک را نمی‌توان همراه مسافر و یا خدمه پرواز ارسال کرد.

 

کالاهای خطرناک پنهان

تعیین و شناسائی کلیه کالاهای خطرناک کار ساده‌ای نیست. در برخی موارد ممکن است مسافر، کادر پرواز یا فرستنده‌ی بار، اطلاعی از خطرناک بودن کالای خود نداشته باشند. به همین دلیل باید همیشه آگاهانه و بسیار بادقت عملکرد. به عبارتی در فرایند تشخیص و پذیرش بار باید آن‌قدر دقیق عملکرد که به‌غیراز کالاهای مجاز، هیچ کالای خطرناکی توسط هواپیما حمل نگردد. در ذیل نمونه‌هایی از کالاها ذکر شده‌اند:

– وسایل باطری‌دار(حمل باتری لیتیومی ییا باتری تر)
– لوازم‌خانگی(مایعات قابل اشتعال، چسب‌ها، کبریت و…)
– لوازم اتومبیل(باتری تر، باک سوخت حاوی سوخت و…)
– تجهیزات آزمایشگاهی(اکسیدکننده‌ها، مواد سمی و…)
– تجهیزات غواصی(چراغ‌قوه حاوی باتری، سیلندرهای هوا و…)
– تجهیزات اردوگاهی(کپسول گاز، کبریت، قرص الکل جامد و…)
– تجهیزات هواپیما(جلیقه نجات، قطعات یدکی هواپیما، کپسول آتش‌نشانی و…)
– مواد شیمیایی(مایعات یا جامدات قابل اشتعال، انواع پاک‌کننده‌های سطوح، مواد سمی و…)
– جامدان مسافر(کبریت، گاز پاک‌کن، اسپری، فندک، لوازم عکاسی، انواع مختلف رنگ و دارو، غذای فریز شده و…)
جعبه ابزار…

مسئولیت‌های شرکت‌های واردکننده کالای خطرناک

– پذیرش کالاهای خطرناک
– انبارداری کالای خطرناک
– بارگیری کالای خطرناک
– بازرسی کالای خطرناک
– تهیه اطلاعات، شامل اطلاعات لازم برای مواقع اضطراری
– گزارش حوادث و سوانح مربوط به کالای خطرناک
– بایگانی مدارک
– آموزش پرسنل

 

کالاهای خطرناک (DG) به چه کالاهایی گفته می شوند؟
کالاهای خطرناک تحت شرایط خاصی از نظر بسته بندی و مقدار مجاز، بر اساس مقررات کتاب کالای خطرناک که توسط سازمان بین المللی یاتا (IATA) تدوین گردیده است، پذیرش و ارسال می شوند. این کالاها در ۹ گروه طبقه بندی شده است که هر کدام قوانین و دستور العمل های خاص خود را دارد و عبارتند از :

– Explosives ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه
– Gases ﮔﺎزﻫﺎی قابل اشتعال
– Flammable Liquids ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل
– Flammable Solids اجسام ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل
– Oxidizing Substances ﻣﻮاد اﮐﺴﯿﺪﮐﻨﻨﺪه
– Toxic & Infectious Substances ﻣﻮاد ﺳﻤﯽ و ﻋﻔﻮﻧﯽ
– Radioactive Material ﻣﻮاد رادﯾﻮ اﮐﺘﯿﻮ
– Corrosive اسیدها
– Miscellaneous Dangerous Goods ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ دیگر مانند آهنربا، باطری، محصولات پلیمری، یخ خشک

چه کالاهای خطرناکی را می توان به صورت هوایی حمل کرد؟
بسیاری از کالاهای خطرناک در صورت رعایت مقررات پیش‌بینی شده در مورد آنها، می توانند به صورت هوایی حمل گردند. حمل این گونه کالاها با توجه به دستورالعمل‌های سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری و همچنین انجمن شرکت‌های هواپیمایی (IATA) صورت می گیرد.

سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا می‌توان کالای خطرناک را به صورت مسافری یا چمدانی حمل کرد؟ خیر. حمل این نوع کالاها و مرسولات با کیف دستی و چمدان مسافرین قابل قبول نیست و اکیداً ممنوع است. تنها می توان در انبار هواپیما، با توجه به نوع بسته‌بندی ذکر شده مطابق با قوانین استاندارد در کتاب بین المللی یاتا حمل گردند. ‌

 

علامت‌گذاری و برچسب‌گذاری (Marking & labeling)

یکی از مواردی که در پذیرش کالای خطرناک فرستنده و کارکنان شرکت حمل باید رعایت کنند علامت گذاری و برچسب گذاری روی بسته است.این برچسب ها و علائم به‌نحوی بر روی کالا باید الصاق گردد تا تمام هشدارها و احتیاط های لازم را به کسانی که در نگهداری و حمل آن کالا مربوط هستند منعکس کند.
تعداد کالاهای خطرناک داخل بسته، نام دقیق مرسوله، جهت قرارگیری و استفاده از لیبل‌های مناسب بخشی از مواردی است که باید در بسته‌بندی مورد توجه قرار بگیرد.

ضرورت اظهار کالای خطرناک در حمل هوایی

در حمل هوائی کالای خطرناک حتی در مقدار کم هم باید به کارکنان مسئول خطوط هوائی یا شرکت حمل هوائی اظهار شود. عدم اطلاع رسانی وجود کالای خطرناک در چمدان مسافری و بسته هایی که بارنامه می‌شود خطرساز و احتمال هر نوع حادثه را خواهد داشت.

 

MSDS چیست؟

MSDS مخفف عبارت Material Data Safety Sheets است و به برگه ای گفته می شود که اطلاعات ایمنی ماده ماده روی آن درج می شود.

MSDS یا برگه شناسایی ایمنی مواد شیمیایی، برگه های اطلاعات فنی می باشند که اطلاعات مربوط به مخاطرات ویژه، کار کردن ایمن و دستور العمل های اضطراری و اطلاعات اساسی بهداشتی و ایمنی مواد شیمیایی را برای مصرف و کاربرد آن ها در محیط کار توسط کارکنان بیمارستان، کارگران و کارفرمایان صنایع، کشاورزی، ساختمان سازی و محل های کاری فراهم و مشخص می نمایند. وجود برگه اطلاعات ایمنی در کنار ماده مورده نظر، اطلاعاتی در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهد که مصرف کننده باآگاهی از ماهیت آن ماده، قادر خواهد بود از خطرات و ضایعات ناشی از استفاده، جابجایی و انبارش نادرست آن در امان باشد.

کالاهای خطرناک راه آهن

حیطه نظارت و مسولیت های راه آهن در رابطه با حمل کالاهای خطرناک

بطور کلی راه آهن ج . ا . ا در رابطه با حمل و نقل کالا های خطرناک ریلی ، مطابق با قوانین و مقررات و دستورالعمل های مربوطه دارای مسولیت های زیادی است که مستلزم آن است مامورین و ادارات درگیر با هریک از فرآیندهای مذکور نظارت و دقت لازم را معمول دارند . بر این اساس ذیلا ً به مواردی از آن اشاره می گردد :

۱) پذیرش اظهارنامه کالا و مطابقت با قوانین :
مامورین ذیربط در گروه بازرگانی موظف است پس از پذیرش اظهارنامه کالا از سوی مشتری ریلی ، آنرا با قوانین و مقررات و شرایط حمل و واگن مورد نیاز مطابقت دهد در صورت فقدان منع قانونی و داشتن شرایط حمل ، مبادرت به پذیرش محموله برای حمل نماید .

۲ ) بسته بندی و چیدمان صحیح بار در واگن یا کانتینر :
مامورین ذیربط در گروه بازرگانی موظف هستند نسبت به بررسی جنس و استحکام بسته بندی کالای خطرناک دقت نماید و در چیدمان بسته ها در واگن به وزن بسته ها توجه نمایند .که تعداد طبقات قرار گرفتن بسته ها بر روی هم مطابق با توان تحمل بسته های زیرین باشند ( بسته های سنگین پایین و بسته های سبک بالا قرار گیرند ) رعایت فشار محوری و تقارن بارگیری ممانعت از تاثیر گذاری منفی محمولات بارگیری شده با یکدیگر و … از دیگر موارد نظارت آن واحد می باشد .

۳ ) الصاق صحیح برچسب های لازم بر روی بسته بندی و واگن یا کانتینر :
الصاق برچسب یکی از مهمترین اقدامات در حمل کالاهای خطرناک می باشد و علی رغم اینکه مسولیت این امر با صاحب کالا می باشد لیکن مامورین ذیربط در گروه بازرگانی موظف هستند نسبت به بررسی آن اقدام نمایند . همچنین روسای قطار و مامورین مانور در اداره سیرو حرکت موظف هستند نظارت نمایندکه برچسب واگن حامل کالای خطرناک بر روی واگن یا کانتینر بدرستی الصاق شده باشد .

Hazardous Cargo Services
۴ ) اختصاص واگن یا کانتینر مناسب و سالم :
واگنها در شبکه ریلی دارای تنوع زیادی است که تعیین مناسب ترین واگن مطابق با نوع کالای خطرناک مربوطه از مجموعه وظایف مامورین ذیربط در گروه بازرگانی است که پس از تایید سلامت واگن از سوی مامورین ذیربط در اداره ناوگان ، توسط مامورین موظف در اداره سیرو حرکت به خطوط بارگیری مورد نظر بموقع واگذاری ومبادرت به استقرار ایمن واگن می گردد .

۵ ) تخلیه و بارگیری صحیح :
از جایی که در راه آهن ج . ا . ا مسولیت تخلیه و بارگیری کالا به عهده صاحبان کالا و یا نمایندگان قانونی وی می باشد . لیکن مامورین ذیربط در گروه بازرگانی و مامورین موظف در اداره سیرو حرکت نیز می بایست بموقع واگنها را در مکان مناسب قرار داده و مطابق با مقررات بر تخلیه و بارگیری نظارت نمایند .

International Cargo Service
۶ ) جابجایی ، مانور واگنهای حامل کالاهای خطرناک و آرایش قطار مذکور :
مسولیت جابجایی و مانور واگنهای حامل کالا های خطرناک همچنین چیدمان صحیح و آرایش قطار های حامل محمولات خطرناک صرفا با مامورین موظف در اداره سیرو حرکت می باشد که می بایستی مطابق با مقررات و دستورالعملهای مربوطه مبادرت به انجام آن نمایند .

۷ ) صدور بارنامه و ضمایم پیوست :
مسولیت نظارت بر صحت و کامل بودن ضمایم بارنامه حامل کالا های خطرناک همچنین مندرجات بارنامه هنگام صدور آن صرفا با مامورین موظف در گروه بازرگانی می باشد ومستلزم آن است که مطابق با مقررات و دستورالعملهای مربوطه مبادرت به انجام آن نمایند .

۸ ) حمل محموله از مبدا تا مقصد و واگذاری واگن برای تخلیه:
مسولیت حمل قطار حامل کالاهای خطرناک ( از مبدا تا مقصد ) و واگذاری بموقع واگن برای تخلیه صرفا با مامورین موظف در اداره سیرو حرکت می باشد که می بایستی مطابق با مقررات و دستورالعملهای مربوطه مبادرت به انجام و نظارت آن نمایند .

۹ ) باربندی کالا و سیم بندی و پلمب درب و دریچه های واگن :
تثبیت کالا بر روی واگن بمنظور ممانعت از تخریب و آسیب رساندن به سایر محمولات بارگیری شده در آن واگن همچنین سیم پیچی و پلمب درب و دریچه واگنهای حامل کالای خطرناک یکی دیگر از وظایف و مسولیت های مامورین ذیربط در گروه بازرگانی است.

۱۰ ) آموزش های لازم و تسلط بر قوانین و مقررات مربوطه :
آموزش در خصوص چگونگي بسته بندي ، بارگيري ، باربندي ، حمل ، مانور ، نگهداري ، اطفاء حريق ، تخليه و … به عوامل موظف و دست اند کار در حمل و نقل کالاهای خطرناک همچنین تهيه جزوات آموزشي مناسب بمنظور استفاده مامورین موظف و برگزاري امتحانات دوره اي به منظورارزيابي ميزان اطلاعات وفراگيري کارکنان درمقاطع مختلف به عهده واحد های آموزش راه آهن ج . ا . ا می باشد لیکن کلیه ادارات و گروه های سیرو حرکت ، بازرگانی و ناوگان و ایمنی موظف هستند ضمن بررسی چگونگی اطلاعات منابع انسانی تحت نظارت خود پیرامون حمل و نقل کالا های خطرناک ، آن دسته ازمامورینی که می بایستی دوره های لازم را ببینند و یا تجدید دوره گردند را به مراکز آموزشی راه آهن معرفی و پیگیری تکمیل اطلاعات ایشان در این خصوص باشند .

 

 

انواع گروههای مواد خطرناک

مواد شیمیایی خطرناک به موادی گفته می شود که می تواند موجب آسیب آنی و فوری به افراد، تجهیزات و محیط گردند. کالاهای خطرناک در بسیاری از کشورها بر اساس سیستم ملل متحد(UN) طبقه بندی شده و برچسب گذاری می شوند. این سیستم کمک می کند که خصوصیات و خطرات اینگونه مواد سریعاً قابل تشخیص باشد. در این سیستم کالاهای خطرناک بر اساس خصوصیات خطرناک خود در ۶ کلاس طبقه بندی می شوند. این کلاسها شامل ۹ کلاس مشخص و یک کلاس مواد متفرقه می باشد. خطرات مربوط به هر کلاس با برچسب های لوزی شکل مخصوص مشخص می شود. گاهی اوقات چنانچه ماده ای علاوه بر خطر اصلی دارای خطر دیگری نیز باشد می توان از لوزی کوچکتری در کنار لوزی اصلی استفاده نمود. به عنوان مثال اسید هیدروفلوریک ماده ای خورنده و در عین حال سمی است.
برخی از کالاهای خطرناک شامل کلاس های ۸ ،۴ ،۱ ،۲و ۹خود دارای تقسیمات بعدی یا ساب کلاسهایی هستند که نشانگر جنبه مشخصی از خطرات ماده می باشد مثلاً کلاس دوم گازها و ساب کلاس ۱۱۲ گازهای قابل اشتعال می باشد. علاوه بر این، در برخی از کلاس ها تقسیم بندی های بعدی شامل گروههای بسته بندی (Packaging Groups ) نیز وجود دارد که نشان دهنده خطر نسبی ماده در داخل یک کلاس می باشد(PGIII خطر کم، PGII خطر متوسط، PGI خطر زیاد)
بنابراین تمام بسته ها (البته به جز بسته های بسیار کوچک)، کانتینرها و تانکرهای حمل مواد که حاوی کالاهای خطرناک هستند باید دارای برچسب مناسب با ذکر کلاس مربوطه باشند. این بر چسب (یا لوزی خطر) نشان دهنده ماهیت خطر با استفاده از یک سیستم رنگی و علامتهای خاص و نیز شماره کلاس کالای خطرناک می باشد. بنابراین تولیدکنندگان و وارد کنندگان اینگونه کالاها باید اطمینان داشته باشند که این مواد بطور صحیح تقسیم بندی و برچسب گذاری شوند.