گمرک یکی از نهاد های مهم نظارتی واجرایی کشوراست که نقشی بسیار مهم و حائز اهمیت در ورود و خروج کالاها، کنترل مرزها و تأمین درآمدهای دولتی هنگام واردات یا صادرات کالا دارد. تخلفات گمرکی دسته بندی‌های مختلفی دارند که ممکن است به صورت عمدی و یا سهوی اتفاق بیفتند. البته منظوراز سهوی رخ دادن یک تخلف به این معنا نیست که شامل عواقب قانونی نمی‌شود. بلکه فقط در روند رسیدگی به آن، تغییراتی صورت می‌گیرد. شناخت قوانین و تخلفات گمرکی باعث می‌شود تا بتوانیم با علم به آنها در مسیر درست تری قدم برداریم.
تخلفات گمرکی چیست؟
به طورکلی تخلفات گمرکی به هرگونه نقض قوانین ومقررات گمرکی گفته می‌شود، که درفرآیند ورود، خروج، ترانزیت و یا نگهداری کالا در گمرک یک کشور رخ می‌دهد. تخلفات گمرکی بسته به نوع و میزان تخلف، می‌توانند جنبه‌های اداری مدنی و یا کیفری داشته باشند؛ در قوانین گمرکی برای هر نوع تخلف، مجازات مشخصی در نظر گرفته شده است و از آن‌جایی که فعالیت‌های گمرکی نقش کلیدی در حفاظت از منافع اقتصادی کشور دارند، مقابله با آن از جنبه حقوقی حائز اهمیت می‌باشد.
انواع تخلفات گمرکی
تخلفات گمرکی شامل چه چیزهایی می‌شوند؟ تخلفات گمرکی عبارتند از اقدامات یا کوتاهی‌هایی که منجر به برهم زدن نظم عمومی کشور و نقض قوانین گمرکی می‌شوند. این اقدامات عمدتا با هدف فرار از پرداخت عوارض گمرک، سودجویی و یا دور زدن ضوابط تجاری انجام می‌شوند. که در ادامه متن به مهم‌ترین موارد نقض قوانین گمرک خواهیم پرداخت:
اظهار خلاف واقع
این تخلف به این معناست که وارد کننده یا صاحب کالا اطلاعات نادرستی درباره کالا به گمرک ارائه دهد. این جزئیات ممکن است مربوط به نوع، کیفیت، تعداد، وزن یا ارزش کالا باشد.
کم اظهاری یا بیش اظهاری
کم اظهاری به این معناست که وارد کننده یا صاحب کالا در هنگام توضیح اظهارات خود در مورد کالا به گمرک اطلاعات ناقص تری از محصول را به مسئول مربوطه می‌دهد، تا از پرداخت عوارض یا حقوق مالیاتی کالا امتناع کند. بیش اظهاری هم مشابه مورد قبلی زمانی اتفاق می‌افتد، که افراد برای دریافت سود بیشتر از فروش خارجی و بهره‌مندی از مزایای آن، ارزش کالا را بیش از مقدار واقعی اعلام می‌کنند.
ارائه مدارک جعلی یا نادرست
در این حالت فرد خاطی برای دور زدن قوانین گمرکی ازاسناد جعلی وغیر واقعی استفاده می‌کند. این کار یکی از تخلفات سنگین و بعضاً مشمول مجازات کیفری در گمرک محسوب می‌شود. این مدارک می‌توانند شامل: فاکتور خرید، بارنامه، گواهی مبدا، گواهی بهداشت، استاندارد، بازرسی و … باشند.
عدم اظهار کالا
عدم اظهار کالا یعنی بخشی یا تمام کالا بدون اعلام رسمی به گمرک وارد یا خارج می‌شود که این مورد جزء یکی از مصادیق اصلی قاچاق نیز بشمار می‌رود. برای مثال: در محموله‌ای از لوازم یدکی، بسته‌ای از تجهیزات ممنوعه پنهان شده که در اظهارنامه ذکر نشده است.
تغییر در بسته بندی یا مشخصات کالا پس از اظهار
پس از اظهار کالا، در گمرک نباید هیچ تغییر دیگری در آن صورت گیرد در غیر اینصورت اعتبار اظهار آن کالا به صورت کلی زیر سوال می‌رود؛ در کل هرگونه باز کردن، جابجایی یا تعویض بسته‌ها بدون اطلاع گمرک، اقدامی غیر قانونی محسوب می‌شود.
سوء استفاده از معافیت های گمرکی
برخی کالا ها، مانند کالاهای شخصی مسافران یا کمک‌های انسان دوستانه از پرداخت عوارض گمرک معاف هستند و اگر کسی به‌طور غیرقانونی از این امتیاز استفاده کند، مرتکب تخلف شده است. مثال متعارف سوء استفاده از این معافیت‌های گمرکی هم واردات تلفن همراه به اسم کالای مسافر است، در حالی که در اصل به قصد فروش عمده وارد شده است.
تخلفات در ترانزیت بین المللی
ترانزیت به معنای عبور کالا از یک کشور، بدون ورود به بازار داخلی است و هرگونه توقف غیرمجاز، تغییر مقصد یا تحویل ندادن کالا در مقصد، خلاف قانون است. مثلا یک کالا باید از بندرعباس به ترکیه ترانزیت شود، اما در تهران متوقف می‌شود و در بازار داخلی به فروش می‌رسد.
عدم پرداخت به موقع حقوق وعوارض گمرکی
عدم پرداخت به موقع عوارض و گمرکی زمانی اتفاق میفتد که فرد خاطی کالا را به گمرک اظهار می‌کند اما از پرداخت عوارض آن خودداری می‌کند؛ تا از تغییر نرخ ارز یا تعرفه به سوددهی برسد.
عدم خروج کالای وارد شده به صورت موقت
بعضی کالا ها، برای نمایش یا تعمیر وارد کشور می‌شوند و این نوع کالاها طی مدت زمان مقرری باید از کشور خارج شوند و اگر این اتفاق در زمان تعیین شده نیفتتد مشمول تخلف گمرکی خواهد شد.
خروج کالا از انبار گمرک بدون مجوز
کالاهایی که هنوز از انبار گمرک ترخیص نشده‌اند و یا در انتظار بررسی نهایی هستند بدون مجوز، امکان خروج از انبار گمرک را ندارند و نباید خارج شوند.
دلیل اصلی به وجود آمدن تخلفات گمرکی
تخلفات گمرکی معمولاً به دلایل مختلفی از جمله سودجویی، ناآگاهی، یا سوءاستفاده از نقض قانونی اتفاق میفتند. مهم‌ترین انگیزه این جرایم همانطور که ذکر کردیم، کسب سود بیشتر از طریق کم‌اظهاری، جعل مدارک یا دور زدن قوانین است. در بعضی موارد افراد از معافیت‌ها و شرایط خاصی مانند واردات مسافری یا مناطق آزاد سوءاستفاده می‌کنند وبه نظر می‌رسد بهترین راه مقابله با این گونه تخلفات، شفاف‌سازی مقررات، آموزش به فعالان اقتصادی و تقویت نظارت‌های هوشمند می‌باشد.
رایج ترین تخلفات گمرکی
همانطور که گفته شد، نقض مقررات گمرکی هنگام واردات یا صادرات کالاها اتفاق می‌افتد و هدف اصلی آن، اجتناب از پرداخت حقوق گمرکی، عبور از محدودیت‌ها و دستیابی به منافع غیرقانونی است. رایج‌ترین این تخلفات هم که در قسمت قبلی به برخی از آنها اشاره کردیم شامل: کم اظهاری، بیش اظهاری، ارائه مدارک جعلی، اظهار نادرست در مورد کالا، سوء استفاده از معافیت‌ها و… می‌باشد.
قانون تخلفات گمرکی
قانون تخلفات گمرکی مجموعه‌ای از قوانین و آیین نامه‌هایی است که از نقض مقررات جلوگیری می‌کند. این قوانین توسط گمرک جمهوری اسلامی تنظیم شده‌اند تا نحوه شناسایی، بررسی، رسیدگی و برخورد با بی قانونی در فرآیند واردات، صادرات و ترانزیت کالا را مشخص کرده و از بروز تخطی در این موارد جلوگیری کند.
جمع بندی
در نهایت، تخلفات گمرکی یکی از مسائل جدی در حوزه تجارت بین‌الملل هستند، که می‌توانند تبعات گسترده‌ای برای اقتصاد کشور در پی داشته باشند. آشنایی با انواع این تخلفات، دلایل بروز آنها و عواقب قانونی تخلفات گمرکی، نقشی مهم در پیشگیری و مقابله مؤثر با آنها دارد. آنچه بیش از همه اهمیت دارد، تدوین و اجرای دقیق‌تر قوانین، آموزش مستمر فعالان حوزه تجارت و به‌کارگیری ابزارهای هوشمند برای نظارت و کنترل است؛ که با تحقق این شرایط می‌توان نسبت به کاهش تخلفات در این حوزه و کارآمد بودن سیستم گمرکی اطمینان حاصل کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاورین مجرب ما در شرکت آریا دریا در تماس باشید.
